De afgelopen jaren wordt veel geroepen en geschreven dat we onze tradities in ere moeten houden. Ik hoor en lees dat met verbazing. Waarom dan? Als we nou vinden dat een traditie niet meer zinvol, onplezierig voor mensen of dieren is, of zelfs schadelijk is, dan kunnen we toch vinden dat zo’n traditie zijn tijd gehad heeft?
Een argument voor het handhaven van tradities is dat ze ons houvast geven; mensen zijn gewoontedieren, en houden zich graag vast aan gewoonten en ingesleten patronen. Dat geeft ons het gevoel dat we een basis hebben, een bestaansgrond, een anker, een fundament, een vermeende identiteit. Het is een beetje van hetzelfde als het de functie van het koningshuis, dogma’s in religies, en nationalistische gevoelens in tijden dat er juist van ons gevraagd wordt om wereldburger te worden. Ook op het individuele, persoonlijke vlak hebben we van die geloofssystemen, aannames, vastgeroeste standpunten, conditioneringen, ingesleten gedragspatronen, en rituelen waar we aan vasthouden omdat er dan voor ons gevoel iets bestaat waarop we terug kunnen vallen. Dat kan veilig voelen, maar tegelijkertijd worden we er ook door vastgehouden, staat het persoonlijke groei en een verfrissende kijk op het leven en onze rol daarin in de weg. Sterker nog, heel vaak zijn we juist ongelukkig door ingesleten gedragspatronen en conditioneringen, en gaan we naar een psycholoog om ons te helpen om er wat meer los van te komen. Zo kunnen tradities en andere zaken waar we verkrampt aan vasthouden uit angst voor vernieuwing ook een rem zijn op vooruitgang van de samenleving. Onze houding ten opzichte van dierenleed en milieu zal bijvoorbeeld niet wezenlijk veranderen als we vast blijven houden aan de idiotie van het wekenlang afsteken van vuurwerk in aanloop naar de jaarwisseling. Als we geen racisme in onze samenleving willen zouden we wat genuanceerder kunnen zijn t.a.v. het behoud van een zwarte Zwarte Piet. Wanneer we angstig blijven vasthouden aan onze nationale identiteit zal het lastig zijn om wereldburger te worden.
Overigens hoeft bijvoorbeeld het afschaffen van afsteken van vuurwerk niet te betekenen dat er tijdens de jaarwisseling geen tradities meer bestaan. We hebben altijd nog de oliebollen, de oudejaars conference, en andere leuke gewoonten. En mogelijk zouden we het vuurwerk zelfs wel kunnen vervangen door iets wat echt waardevol is. Dat moet dan natuurlijk wel iets zijn waar jongeren ook veel plezier aan beleven. Want wie de jeugd heeft… Misschien heb ik wel wat. Als we nou in alle steden op oudejaarsavond eens dansmuziek in de straten draaien, en dat dan iedereen niet meer lopend maar dansend door de straten gaat. Dat wordt een gezellige jaarwisseling.
