De meeste mensen deugen, dus ook een heleboel niet

Ik moet hoognodig het boek ‘De meeste mensen deugen’ van Rutger Bregman eens gaan lezen. Allereerst omdat het zo veelbesproken is. Het boek wordt zo goed verkocht dat het wel eens een stempel zou kunnen gaan drukken op onze samenleving, en dat je er dus niet bij hoort als je niet enigszins op de hoogte bent van de inhoud. Maar ja, het is wel een heel dik boek, en als elke zin me zo aan het nadenken zet als de titel dan zal ik niet lang genoeg leven om enkele hoofdstukken te lezen. Want dat ene zinnetje is zo complex…, daar kan ik dagen mee bezig zijn. Dat de meeste mensen deugen is sowieso al iets wat er bij mij niet zo heel gemakkelijk in gaat. Dus ga ik dan nadenken over hoeveel procent er dan wel deugt.

Peinzen

Maar ja, wat is deugen? Het betekent onder meer; braaf zijn, betrouwbaar zijn, geschikt zijn voor iets, in orde zijn, conveniëren. Het is dus een waardeoordeel over onze aard. Ja, onze aard, want het gaat niet over specifiek gedrag wat gekoppeld is aan een situatie, maar over onze aard in zijn algemeenheid. Dus is het een waardeoordeel; het geeft een oordeel over wat we zijn en niet over wat we doen. Oké een positief waardeoordeel, maar dat heeft ook een keerzijde of schaduwzijde. Immers als er veel mensen deugen dan vel je een negatief oordeel over de rest. En aangezien Rutger geen percentages noemt kan het best zo zijn dat hij bedoelt dat iets meer dan de helft deugt. Stel dat dat 52 procent is. Dan deugt 48 procent dus niet. Als het zo bedoeld is dan vind ik het niet bepaald een geruststelling, dat de meeste mensen deugen. Kijk, als de titel nou luidde dat alle mensen deugen, dan is dat natuurlijk ook wel weer een positief waardeoordeel maar bestaat er geen keerzijde, want dan is er geen groep die niet deugt. Helder toch?

Eigenlijk zegt de titel dus heel oordelend: ‘Er is een flinke groep mensen die niet deugt’, maar dan zonder dat het opvalt. Het is een soort retorisch trucje, dat je ook kunt gebruiken om bijvoorbeeld te discrimineren. Als je wil discrimineren zonder er op gepakt te worden moet je niet zeggen dat mensen met een bepaald kleurtje dom zijn, maar juist dat er best wel bij zijn die slim zijn. De impliciete mededeling is dan dat ze nagenoeg achterlijk zijn, maar dat er wel wat exemplaren tussen zouden kunnen zitten die mogelijkerwijs succesvol ons basisonderwijs zouden kunnen volgen. Nog een vergelijking: je zou ongestraft kunnen zeggen dat een deel van een bepaalde bevolkingsgroep niet crimineel is. Ineens staat niet meer ter discussie dat ze crimineel zijn, maar of er nog zijn die het niet zijn. Tja, positieve discriminatie of positieve waardeoordelen kunnen heel vals zijn.

Nu geloof ik niet dat Rutger met de titel andere bedoelingen heeft gehad dan positieve hoor. Die man is zo sympathiek en idealistisch, die deugt echt. Ik zou geen enkele twijfel over zijn bedoelingen willen verspreiden. En misschien zet hij de twijfel die hij met zijn titel zaait in het boek ook wel weer recht. Ik moet het toch eens gaan lezen.

2 gedachten over “De meeste mensen deugen, dus ook een heleboel niet

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd.