Interview Wilga Zibel, zoals opgenomen in mijn boek De moed tot liefde

‘Liefde is… een open compassie­vol hart waar iedereen welkom is om elkaar op een diepere laag te ontmoeten.’

Wilga Zibel had geen gemakkelijke start in dit leven. Ze voelde zich als kind geplaatst in een harteloze wereld die zij niet begreep en het ontbrak haar aan hulp om het allemaal beter te begrijpen en alles een plek te geven. Dat zorgde er ook voor dat zij zich een buitenbeentje voelde. Om dat te compenseren ging ze zich aanpassen en verloor ze zichzelf in de buiten­wereld. Het gevolg was dat ze zich wanhopig voelde, in feite niet in deze wereld wilde zijn, en dat zij in haar puberteit anorexia ontwikkelde. Haar aandoening bracht haar noodzakelijkerwijs in contact met thera­peuten en haar zelfinzicht groeide daardoor enorm. Maar hoezeer haar kennis omtrent zichzelf ook groeide en ze daardoor stappen vooruitzette, toch kreeg ze telkens weer een terugval. Op haar 28e kwam ze tot de ont­dekking dat dit te maken had met hoe ze zich voelde over zichzelf: ze had het gevoel ontoereikend te zijn en er niet toe te doen. Door dit besef ging ze invoelen wat ze werkelijk nodig had om te ervaren dat ze zichzelf kon en mocht zijn. Niet door zich af te sluiten, maar door haar pure kern te koesteren en te leren beschermen. Door haar hart te beschermen door grenzen neer te zetten, vanuit compassie met en vanuit liefde voor zich­zelf. Het was een intensieve en lange leerweg, die zoals Wilga zelf aan­geeft nog niet ten einde is.

Vanuit het besef dat er veel kinderen en volwassenen zijn die met gelijk­soortige problemen worstelen, ontwikkelde Wilga een coachings­programma, een bewustzijnstraject, dat hen kan helpen, met de toe­passelijke naam Colours of our Heart. Wilga beschrijft dit proces en het programma als volgt:

‘Ruim twintig jaar heb ik onderzoek gedaan naar de oorzaak van labels en dat in mijn gedachtegoed Colours of our Heart verwerkt: een gedachte­goed waar de verbinding tussen ratio en gevoel (hoofd en hart) centraal staat. Colours of our Heart neemt je mee om de verbinding te voelen met jouw eigen kracht, jouw zelfvertrouwen en jouw (eigen-)waarde.

Het Colours of our Heart-traject is ontwikkeld voor iedereen, maar in het bijzonder voor ‘nieuwetijdskinderen’, die in veel gevallen ‘labeltjes’ hebben gekregen (ADD, ADHD, autisme). Deze (vaak) hooggevoelige kinderen komen juist met een boodschap. Zij hebben een diep verlangen om in ver­binding te mogen blijven met hun hart en intrinsieke waarden. Daardoor hebben zij meer moeite om zich thuis te voelen in de wereld en de gebaande paden te bewandelen. Dit kan ertoe leiden dat zij zich niet goed verbonden voelen met wie ze werkelijk zijn en dus ook niet tot volle bloei te kunnen komen. Als we goed naar onze nieuwe generatie luisteren, nemen zij ons weer mee naar onze kern.  Colours of our Heart is ontstaan vanuit de gedachte dat iedereen een waarde­volle plek in de wereld heeft en dat je die niet hoeft te verdienen door bijvoorbeeld te presteren. Met al je kwaliteiten en je beperkingen. Het Colours of our Heart-traject is geen nieuwe therapievorm of methode maar een verbinding met alle delen van jezelf, hoofd én hart. Vanuit dit stevige fundament kan iedereen vanuit veiligheid, liefde, kracht en zelf­vertrouwen zijn leven opbouwen. Colours of our Heart helpt je om je meer te verbinden met jezelf, en daar­naast meer open te staan voor de verbinding met de ander. Wie ben ik? Wie ben jij? Samen naar een WIJ-samenleving.’

Wilga is een vrouw die ons veel kan vertellen over angst en liefde, en vooral over hoe je meer vanuit liefde kunt gaan leven. Meer info over Wilga en Colours of our Heart op: wilgazibel.nl

Interview

Wilga, dit boek heeft als thema hoe we angst minder plaats kunnen geven en meer kunnen gaan leven vanuit liefde. Bestaat er een wisselwerking tussen die twee gemoedstoestanden, of is het zo dat het één het ander uitsluit, dat liefde alleen kan bestaan als angst afwezig is? Kun je be­schrijven welk beeld je hierbij hebt?  

Volgens mij zijn we alles en blijft angst een onderdeel van ons zijn. Angst is het tegenovergestelde van liefde. Er is gebrek aan verbinding met onze werkelijke waardevolle kern. De delen in onze persoon­lijkheid die onze waarden nog niet kennen en/of voelen, gaan in de overlevingsstand en schieten in angst. Angst kan op twee manieren een rol in ons leven spelen. Angst kan een hoofdrol krijgen en op momen­ten dat we angstig zijn de leiding overnemen. De keuzes die we dan van­uit angst maken, zijn vanuit onze ratio aangestuurd en niet vanuit ver­binding met onze diepste waarden. Maar je kunt angst ook zien als een boodschapper. Als je luistert naar het verhaal onder je angst is het een wegwijzer om dat deel dat nog niet ver­bonden is met je waardevolle kern en het zich nog niet herinnert, op te gaan halen. Oftewel thuis te brengen bij jouw hart, zodat je steeds meer eenheid wordt en vanuit liefde kunt blijven leven. Dan verdwijnt de angst niet, maar krijgt hij een andere rol in je leven.

Alles in het leven draagt een dualiteit in zich. Ook angst. De donkere kant is dat het je kan remmen en je groei kan stoppen, maar de lichte kant of de kwaliteitskant van angst is dat het als een soort bodyguard naast je kan staan en alert of opmerkzaam is. En je kan waarschuwen als er echt ‘gevaar’ is zodat je kunt reageren en begrenzen indien nodig. Op deze manier overstijgen we de dualiteit oftewel de afscheiding binnenin ons en creëren we samenwerking met alle kanten die we in ons dragen. We zijn alles en hebben een enorm potentieel aan aspecten waar we aanspraak op kunnen maken en waarmee we echt creërende en scheppende mensen kunnen worden. Liefde voelen voor je angst bevrijdt andere aspecten die ook vertegen­woordigd zijn in dezelfde energie, zoals opmerkzaamheid, alertheid, gevoel voor veiligheid, realiteitszin en het neerzetten van structuur.

Als ik je goed begrijp kun je angst verbinden met je waardevolle kern door deze als waardevolle raadgever te beschouwen? Zijn we doorgaans te bang voor onze angsten?

We hebben inderdaad meestal angst voor de angst waardoor het een beperking wordt. Door er zonder oordeel naar te kijken, dus vanuit liefde, kunnen we luisteren naar wat de angst ons te vertellen heeft, wat ons kan tonen met welk aspect we (nog) niet in verbinding zijn van ons totale potentieel. We zijn namelijk alles. We hebben ook kracht, vertrouwen, moed etcetera binnen ons vermogen, maar op een moment van angst zijn we daarmee niet in verbinding. De angst toont je eveneens waar je behoefte ligt en biedt de kans om er mee in verbinding te gaan. Op zo’n moment maak je een verschuiving van beperkend bewustzijn naar een verruiming in bewustzijn.

Je zegt dat je daarmee ook andere aspecten bevrijdt van dezelfde energie. Je benoemt opmerkzaamheid, alertheid, gevoel voor veiligheid, realiteitszin en het neerzetten van structuur. Wat is dan de verhouding van deze aspecten ten opzichte van liefde?

Onze pure kern is liefde, en het is onze uitdaging om onze pure kern geboren te laten worden via ons menszijn hier op aarde. Maar hoe doen we dat? Hoe gaan we onze liefdevolle (goddelijke) kern geboren laten worden via onze persoonlijkheid? Dit is een hele reis, een proces om te ervaren hoe we vanuit externe macht leven en hoe we de verschuiving kunnen maken naar verbinding met onze authentieke kracht. Dit is een proces van thuiskomen bij je liefdevolle kern. Daardoor ontdek je ook dat er een kwa­liteit in je emoties zit die je kunt gebruiken om je ziels­verbinding te beschermen hier op aarde, zodat deze door je persoonlijkheid heen kan schijnen. De samenwerking aangaan tussen je ziel en je persoon­lijkheid. Door deze samenwerking houden we ook over onze emoties authentiek leider­schap, waardoor ze niet meer vanuit het donker (macht) ingezet worden, maar juist vanuit hun kwaliteiten. De kwaliteit van angst is om je opmerk­zaam en alert te maken als dat nodig is, zodat je je ziel kunt beschermen. Je kunt dan de energie van boosheid aan­spreken om grenzen aan te geven, zodat je in verbinding met je waarde­volle kern kunt blijven. Ben je toch aangeraakt en daardoor uit verbinding met je kern, dan hebben we altijd nog de emotie verdriet. De kwaliteit van verdriet is dat we leren luisteren naar onszelf en horen waarom we verdrietig zijn en wat onze behoefte daarin is. Door daarvoor te leren zorgen, brengen we onszelf weer terug in ons eigen hart en bij onze waardevolle kern.

Als we er op deze manier mee omgaan, dan kunnen we ons menselijke ZIJN via ons hart verbinden, waardoor juist ons menselijke ZIJN onze ziel beschermt en de kans geeft om tot uitdrukking te brengen hier op aarde. Dus ons ego is zo slecht nog niet…  Vanuit verbinding met ons hart, zorgt het juist dat onze pure kern (ziel) hier op aarde een plek krijgt en het leven kan leven.

Mooi wat je zegt over het ego. Het krijgt zo dikwijls de Zwarte Piet toe­bedeeld. Misschien wordt het tijd om in het taal- en denkgebruik onder­scheid te maken tussen een besmet ego en een zuiver – of door liefde ge­zuiverd – ego? Daarop aansluitend: zou je kunnen zeggen dat uitsluiten of onderdrukken van menselijke wezensdelen niet de weg is, maar het zuive­ren met liefde van alles wat bij het menszijn hoort wel? En wat dan te denken van gevoelens als schaamte en schuld? Die krijgen ook vaak een plekje in de schaduw, terwijl het voor mijn gevoel ook gevoelens zijn met een functie.

Ja, klopt. Uitsluiten of onderdrukken van onze menselijke delen zorgt ervoor dat deze delen in de schaduw verdwijnen en scheiden ons juist van ons hart. We denken dat we liefde zijn, maar als we onze eigen ego­delen veroordelen, zijn we dan zuivere pure liefde? Volgens mij niet. Volgens mij is het juist de bedoeling om een liefdevolle verbinding/relatie met ons menselijke zijn op te bouwen. Zodat er een gezond ego aanwezig is. Een ego dat in verbinding is met zijn eigen hart en kern.

Schaamte en schuld is wederom een positie die we kiezen om niet echt de diepere laag eronder te voelen. Als ik me schuldig voel of me ergens voor schaam, heb ik een keuze gemaakt waar ik niet trots op ben, of die niet hoort volgens de ‘standaard’ van de buitenwereld. Of de buiten­wereld kan me het gevoel geven dat ik het niet ‘goed’ hebt gedaan. Dit gevoel wordt gekoppeld aan mijn waardebepaling over mijzelf. Echter, er zit een verhaal onder. Schuldgevoel of schaamte wordt aangeraakt in de delen die nog niet voelen wat mijn echte waarde is. En dan koppel ik gedrag aan mijn zijn-waarde. Maar ik ben mijn gedrag niet.

Ik ben mijn zijn-waarde en heb een gedrag vertoond.

Door de verantwoording te nemen voor mijn eigen schaamte- en schuld­gevoelens ga ik door alle emotielagen heen die hiermee te maken hebben en kom ik heel veel over mijzelf te weten. Waarom ik bepaalde keuzes gemaakt heb. Wat mijn behoeften zijn. Wat mijn eigen normen en waar­den zijn en wie ik echt ben. Ook ontdek ik dat ik menselijk ben en niet alles ‘goed’ kan doen. We blijven allemaal leerlingen in het leven en dat bete­kent dat we leermomenten hebben. Ik noem ze ook wel groei­momenten of ervaringsmomenten. Tijdens het proces van het aanvaar­den van ons mense­lijk zijn, met alle gevoelens die daarbij horen, krijgen we de kans om steeds meer met ons hart te leren kijken en luisteren en onvoorwaar­delijke liefde te integreren in ons menselijk bestaan. Dat be­tekent niet dat we alles goedkeuren. Maar dat betekent (voor mij) dat we geen oordeel meer hebben over gedrag waar we niet trots op zijn, maar dat we liefdevol naar onszelf kijken, luisteren naar het verhaal en onze verantwoording ervoor kunnen en durven nemen. Tegelijkertijd ervaren en voelen we dat we ertoe doen en zeker van waarde zijn.

Dus er is geen reden om ons schuldig te voelen of te schamen als we onze verantwoording kunnen nemen voor onze keuzes en gedrag, en aanvaar­den dat we allemaal mensen zijn met kwaliteiten en beperkingen die onderweg zijn naar eenwording.

En boosheid en agressie?

Boosheid is in onze maatschappij een emotie die het minst geaccepteerd wordt. Iedereen wil graag gezien en gehoord worden voor wie hij/zij wer­kelijk is. Gebeurt dat niet dan kan boosheid ontstaan. Als we onze boos­heid negeren, dan ontwikkelt het zich tot woede. Als we woede negeren, dan ontwikkelt het zich tot agressie. Vanuit agressie komt er een enorme lading mee en dat schrikt af. Dus eigenlijk is boosheid in de eerste fase niet zo destructief. Het is een energie die we voelen als er niet respect­vol met ons om wordt gegaan en het zegt: ‘Stop, tot hier en niet verder.’ We zijn allemaal waardevolle mensen en we mogen met respect voor elkaars ruimte met elkaar omgaan. Het geeft grenzen aan zodat ons hart be­schermd kan blijven. 

Bestaan er voor jou verschillen tussen gevoelens en emoties?

Er bestaat zeker een verschil (voor mij) tussen gevoelens en emoties. Emoties zijn gevoelens met een lading. Deze zijn gekoppeld aan je persoonlijk­heid. Het zegt iets over jouw persoon, terwijl gevoelens ge­koppeld zijn aan je kern. Aan gevoelens zit geen persoonlijke lading, maar een soort van innerlijk weten, intuïtie. We registreren deze gevoelens via onze kern/ziel. Het station van deze gevoelens is aanwezig in onze onder­buik. Als we dingen meemaken in ons leven die ons geraakt hebben, dan wordt deze kern bedekt met lagen van emoties. Vaak vinden we het lastig om geconfronteerd te worden met deze ‘donkere’ emoties en willen we er liever van weg. We gaan onbewust kiezen om naar ons hoofd te gaan met onze aandacht/energie. We verlaten dan echter ook onze innerlijke bron van wijsheid­ en ons hart, dat ons prachtige boodschappen kan geven via ons gevoelsleven.

Welke plek geef je aan openheid en kwetsbaarheid?

De angst dat mensen misbruik van je zullen maken als je je kwetsbaarheid toont, kan een reden zijn om deze kant niet te laten zien en dus minder open te zijn. Maar dat is jammer, want juist echte verbindingen komen tot stand door elkaar je kwetsbare kant te laten zien. Hier is veiligheid voor nodig en vooral de veiligheid van jezelf. Door bewust te weten dat je niet in OF hoeft te denken en te leven (ik ben kwetsbaar OF krachtig) maar dat het ook kan in EN (ik ben kwetsbaar EN krachtig). Dit kan samengaan. En vanuit dat besef ga je ontdekken hoe je vanuit je krachtige kant voor je kwetsbare kant kunt leren zorgen. Door te voelen dat beide kanten er zijn en dat ze elkaar ondersteunen, komt er liefde voor jezelf vrij en ervaar je innerlijke kracht. Vanuit deze liefdevolle krachtige kant ervaar je de moed om je kwetsbare gevoelens te tonen en naar buiten te communiceren. Op zo’n moment ben je volle­dig in je authenticiteit en durf je open te zijn naar jezelf en je omgeving.

Kan een afbeelding zijn van 1 persoon

Is dat ook een voorwaarde om in liefde met anderen te leven?

Ja, voor mij wel. Want hoe opener je bent naar jezelf, hoe meer je ervaart welke momenten je nog uit verbinding met je liefde gaat. Zonder dat we ons er bewust van zijn, leggen we vaak de verantwoording van ons geluk bij een ander. Dat zorgt meteen voor een ongelijkwaardige relatie en kan veel strijd veroorzaken, waardoor we ons hart verlaten voor onszelf en daarmee ook voor de ander.

Mijn eigen ervaring is dat door de verantwoording te nemen voor mijn eigen behoefte aan erkenning, bevestiging, aandacht en liefde, dus vanuit mijn kracht mijn kwetsbare kant aan te kijken, ik minder afhankelijk werd van mijn omgeving. Mijn eigen levensgeluk heb ik in eigen handen, niemand anders kan dat voor mij doen. Ik ontdekte dat als ik mezelf teleurgesteld voelde, ik een verwachting had gehad die niet vervuld was en ik iemand anders verant­woordelijk had gesteld voor mijn geluk. Op die manier kreeg ik veel zelf­inzicht en nam ik de tijd om te ervaren hoe ik vanuit mijn totale poten­tieel voor mijn eigen persoonlijkheid kon leren zorgen. Waardoor ik mijn kracht, (zelf)vertrouwen, moed, etcetera ontwikkelde. Hierdoor ontdekte ik mijn eigen kern(waarden) en kon ik steeds meer in verbinding blijven met mijn liefde (hart), waardoor ik ook veel meer liefde voor mijn omgeving ben. 

Hoe minder oordelen we over onszelf hebben, hoe minder oordelen we hebben over onze omgeving. Hoe meer we beseffen dat we verantwoor­delijk zijn voor onszelf en alle gevoelens die we ervaren, hoe meer we de ander ontslaan van de taak om ons gelukkig te maken. Hoe meer we voelen dat we liefde zijn, hoe meer liefde we uitstralen in onze omgeving en naar de ander, waardoor er meer innerlijke en uiterlijke vrede komt. En dat is precies wat mijn kleine ik, mijn kleine meisje op deze wereld wilde ervaren. ‘Wil je de wereld veranderen? Begin bij jezelf…’ dacht ik op een gegeven moment.

Maar wat is dat eigenlijk ‘in liefde met anderen leven?’ Waar bestaat die liefde uit?

Voor mij is in liefde leven een staat van ZIJN. Leven vanuit de verbinding met onze diepste kern, vanuit deze kern zijn we LIEFDE. Je stuurde me een mooie definitie zoals jij die ziet.

Liefde is het ontroerende, vertederende, waarderende gevoel van genegen­heid, dat kan worden gevoeld bij het waarnemen of ervaren van een mens, een dier, de schepping, de natuur, of een voorstelling. Het kan betrekking hebben op uiterlijke schoonheid, uitstraling, verschijning, of vormgeving, klanken, kleuren, (liefdevol) gedrag, zorgend gedrag, seksu­eel prikkelend gedrag, aangename verbale of fysiek intieme uit­wisseling, of een samenspel van meerdere van deze aspecten.’

En daar kan ik me heel erg in vinden. In deze staat van ZIJN is er geen (ver)oordeling aanwezig, geen afgescheidenheid, maar onvoorwaardelijk­heid, eenheid, warmte, affectie en compassie. Deze liefde is ook niet persoons- of materiegebonden. We kunnen wel aangeraakt worden door de warmte, genegenheid en schoonheid van een bepaald persoon, dier, muziek of omgeving waardoor we de verbinding met onze diepste kern gaan (herinneren) voelen en LIEFDE ervaren. Liefde is… een open compassie­vol hart waar iedereen welkom is om elkaar op een diepere laag te ontmoeten.

We kunnen aangeraakt worden door onder meer een persoon schrijf je, ‘die ons helpt om de verbinding met onze diepste kern te herinneren.’ Ik was ooit bij een lezing van de antroposofe Edith Boeke die aangaf dat verliefdheid misschien wel een helder zien was van de diepste kern van een ander. Is er dan sprake van een spiegeling? Hoe plaats jij liefde in relaties? Is dan ook het belangrijkste dat je elkaar helpt om weer de ver­binding te maken met onze gezamenlijk diepste kern?

Voor mij is het inderdaad een spiegeling. We worden verliefd op iets wat we in de ander zien waar we zelf nog contact mee mogen maken. Ten­minste… dat is hoe ik het zie, maar zeker ook ervaren heb.

Liefde in relaties is fijn, maar we worden daar ook vaak het meest in ge­raakt. Die geraaktheden zijn niet voor niets. We worden geraakt omdat er iets in ons aan het licht wil komen wat herinnerd wil worden aan de waardevolle kern die we zijn. En ja, vooral in relaties krijgen we die kans. Het is een groeiweg met elkaar. Ik geloof dat we ook vooral de uitdaging krijgen in het leven om niet ons hart te sluiten als we ‘gekwetst’ worden, maar open durven te blijven om de liefde te leven. Geen angst om ver­laten te worden, geen angst om je te binden. Dat is mogelijk als je de verbinding met jezelf hebt hersteld en je jezelf niet meer verlaat, waar­door je ook geen angst meer hebt om je te binden. Of andersom. Dit is vooral het proces waarin we elkaar ‘helpen’ in relaties.

We groeien met elkaar vanuit een egogerichte relatie, die vaak gebaseerd is vanuit onze innerlijke kind-behoeften, naar een volwassen relatie. Waar we met elkaar de verbinding aangaan vanuit vrijheid en ons vrij voelen in verbinding.

Ik wilde graag liefde ervaren in het leven en wist dat ik er dapper voor moest zijn en niet bang om verlaten te worden of afgewezen. Precies mijn oude kind-stukken. Ik wist diep van binnen dat het bestond, maar had nog nooit liefde (zonder ego) in die diepte ervaren. Op een dag, zonder dat ik erop wachtte, kwam die liefde in mijn leven. Ik moest er bewust voor kiezen en er zelfs offers voor brengen. Het voelde zo intens dat het houden van die persoon mijzelf zo veel gaf dat ik niets terug ver­wachtte of nodig had. Toen besefte ik… dit is echte liefde ervaren. Liefde die volledig los­gekoppeld is van wat je terugkrijgt. Voorbij het ego. Ik besefte toen dat geven meteen ontvangen is. En dat onvoorwaardelijk liefhebben vooral ook zo voedend is voor jezelf.

Onvoorwaardelijke liefde binnen een relatie is dus mogelijk? Hoe zit het dan met gedrag van je partner dat je onwenselijk vindt? Accepteer je dan alles?

Voor mij is onvoorwaardelijke liefde in een relatie wel mogelijk. Zoals je ook onvoorwaardelijk van je kinderen houdt, maar dat betekent niet dat je alles goedkeurt. Goedkeuren is ook een oordeel en dus niet onvoorwaardelijk.  Grenzen neerzetten vanuit liefde is belang­rijk zodat je zelf in je liefde voor jezelf kunt blijven

Tot slot… Als ik dit interview nog eens grondig nalees krijg ik het sterke gevoel dat dit niet van een goeroe afstamt of – al of niet deels – uit boeken komt, maar dat dit jouw eigen leerweg is, dat je dit doorleefd hebt, dat het puur gebaseerd is op jouw eigen ervaringen en (zelf)observaties. Klopt dat, of zijn er voor jou toch ook wel belangrijke inspiratiebronnen waar je uit put?

Nee, dit klopt. Ik ben ervaringsdeskundige en ben allergisch voor goeroes. Ik wilde mijn eigen weg gaan en uitzoeken, en daarbij vooral puur en zuiver blijven. Mijn verbinding met mijn eigen bron is sterk aanwezig en die gidst me vooral. Ik heb wel geprobeerd om iemand te volgen, maar ik kwam altijd tot de ontdekking dat dingen die uitgedragen worden niet altijd ook geleefd worden en dat is niet mijn manier. Mooie woorden zijn er genoeg, maar de juiste zuiverste energie voelen, oprechtheid en puur­heid… daar gaat het mij om. Inmiddels weet ik dat ik veel wijsheid opgeslagen heb in mijn eigen systeem en meegenomen heb deze wereld in, om het hier te Leven.

Mijn leven lang zag ik mijn innerlijke schoonheid niet, en juist die inner­lijke schoonheid ontdekte ik in mijn zoektocht als eerste. Dat is vooral mijn puurheid en zuiverheid en daar durf ik echt voor te staan. Omdat ik dat zo belangrijk vind, ben ik ook niet bang voor mijn schaduw­kanten, want ik wil alles puur en in zuiverheid aankijken. Juist vooral binnenin mijzelf. Dat is voor mij de puurste vorm van liefde.

Mijn eigen weg uitzoeken en het te versimpelen is ook mijn bijdrage aan de samenleving. Vanuit mijn eigen ontdekkingen heb ik de tools uit­gewerkt voor anderen (volwassenen en kinderen), zodat zij deze verschuivingen en verbindingen ook binnenin zichzelf kunnen maken. Als ik het kan, kan iedereen het.