De industriële revolutie heeft ons in de westerse wereld veel welvaart gebracht. De laatste decennia wordt echter duidelijk dat die welvaart ook een prijs heeft; namelijk de snel verslechterende gezondheid van moeder aarde. Wetenschappelijke instituten komen telkens weer tot de slotsom dat er sprake is van een alarmerende situatie; het voortbestaan van de mensheid wordt bedreigd. De twee belangrijkste risico’s; de snelle opwarming en het uitsterven van soorten. Gelukkig is de meerderheid van de wereldbevolking bereid om zich hier bewust van te zijn en staan zij achter maatregelen om de gevaren voor mens en dier een halt toe te roepen.
Er bestaat echter ook nog steeds een hardnekkige groep van ontkenners die vinden dat de het allemaal wordt overdreven. In de discussie over deze thema’s trachten zij degenen die zich voor maatregelen uitspreken te overschreeuwen en gaan zij flink te keer tegen politici die voor maatregelen zijn om verdere schade te voorkomen. Opvallend is dat de ontkenners zich voornamelijk in het politiek rechtse kamp bevinden. Bijvoorbeeld onder de aanhangers van PVV en FVD, en in de VS onder de aanhangers van Trump. Wat drijft hen om de harde wetenschappelijke feiten te blijven ontkennen? Als ik op de sociale media rondkijk meen ik heel veel angst en zelfzucht te zien. De volgende angsten treden in mijn ogen op de voorgrond.
- Angst dat hun leefwijze, met alle comfort van de geïndustrialiseerde samenleving in gevaar komt. Veel mensen zijn gewend aan een materiële levensstandaard waar ze geen afstand meer van willen doen. Integendeel, het moet allemaal steeds meer en groter zijn. Grotere huizen, dikkere auto’s, twee keer per jaar een vliegvakantie naar verre oorden etc. Wie meer nastreeft kan zich slecht vinden in minder. Geen angst om ernstig rekening mee te houden lijkt me.
- Angst dat er maatregelen genomen moeten worden die hen via belastingen, duurdere eerste levensbehoeften, verlaging van uitkeringen etc. geld gaan kosten. Ik denk dat dit een angst is die bij veel mensen leeft die het toch al niet breed hebben, c.q. die op het bestaansminimum bivakkeren. Een angst die serieus genomen dient te worden door de politiek.
- Angst voor beperkingen van de vrijheid, bijvoorbeeld dat er niet meer in vervuilende auto’s gereden mag worden, er geen houtkachels meer gestookt mogen worden, er maatregelen worden genomen om het autoverkeer en de snelheid van auto’s te verminderen. Beperkingen van vrijheid zijn natuurlijk altijd vervelend, maar ja zoals Albert Einstein zei: ‘Volmaakte vrijheid is onverenigbaar met beschaving’.
- Angst van eigenaren van bedrijven dat hun bedrijfsvoering zal worden bemoeilijkt. Bijvoorbeeld veehouders. Hier ligt een taak voor de politiek om eigenaren van dit soort bedrijven schadeloos te stellen wanneer maatregelen hun bedrijven teveel belasten.
- Angst dat duidelijk wordt dat men op politieke partijen heeft gestemd die een verkeerde voorstelling van zaken geven, oftewel die de boel belazeren. Dit komt veel voor onder ontkenners. Tja, als je uit onvrede of ‘wantrouwen jegens de gevestigde orde’ op Baudet, Wilders, of Trump hebt gestemd, wil je niet dat ze van hun voetstuk vallen, omdat blijkt dat ze pertinente onwaarheden hebben geroepen. Het imago van je helden mag niet geschaad worden. Tja…
- Angst van politiek rechts dat linkse partijen toch wel gelijk hadden met hun bezorgdheid over het milieu; dat bijvoorbeeld die door rechts verafschuwde Jesse Klaver gelijk heeft. Veel mensen die een keuze hebben gemaakt voor een politieke partij zullen hun voorkeur te vuur en te zwaard verdedigen. Toegeven dat een politieke opponent gelijk had en heeft is dan heel lastig, een vorm van gezichtsverlies. Echter, getuigt het juist ook van grootsheid om dat wel te doen.
Enkele van de genoemde angsten zijn begrijpelijk. Als de overheid maatregelen neemt zal er ook zeker gekeken moeten worden of er angsten bij zijn waar serieus rekening mee gehouden moet worden. Wanneer we ons echter als samenleving teveel door deze angsten laten beïnvloeden, zullen we het tij niet op tijd kunnen keren. Met alle gevolgen van dien. Daarom zullen we als samenleving ondanks de bestaande angsten onze verantwoordelijkheid dienen te nemen.
Onze verantwoordelijkheid
Wanneer de aarde zonder krachtige interventies in zo’n snel tempo naar de knoppen gaat als wetenschappers voorspellen, dan betekent dit dat onze kinderen te maken krijgen met heftige natuurverschijnselen die hun bestaan bedreigen. En dat mogelijk onze kleinkinderen geen bestaan meer hebben… Dat geeft ons een zeer grote verantwoordelijkheid. Echter bestaat er een grote kans dat er in bepaalde delen van de wereld waar het bestaan door de omstandigheden nog kwetsbaarder is dan hier, nog sneller dan hier massale sterfte onder mens en dier zal plaatsvinden, door extreme opwarming en natuurrampen. Schattingen gaan uit van miljoenen slachtoffers. Ook een gegeven dat ons een grote verantwoordelijkheid geeft. Vooral ook omdat het gaat om slachtoffers van onze milieu belastende leefwijze. En let wel, al die slachtoffers zijn mensen zoals wij: vaders, moeders, kinderen, opa’s, oma’s, geliefden…
Een gezonde reactie
Wanneer we op een gezonde manier willen omgaan met de gevaren die plant, dier en mens bedreigen zullen we allereerst de problemen moeten erkennen. Dat we een open en eerlijke blik hebben voor de schade die we als mensheid hebben aangericht en voor onze verantwoordelijkheid om het te herstellen. Vervolgens kunnen we kijken wat we persoonlijk kunnen doen om verdere milieuschade te voorkomen. We kunnen duurzamer gaan leven. Op de site https://www.natuurenmilieu.nl staan daarvoor heel veel nuttige tips. Misschien lijkt het niet veel wat we als individu of als gezin kunnen doen, maar ook kleine beetjes helpen. Daarnaast kunnen we organisaties gaan steunen die actief zijn op het gebied van het milieu. Bijvoorbeeld door wat geld te doneren, of door hun informatie via de sociale media te verspreiden. Maar wellicht het allerbelangrijkste: we kunnen onze politieke invloed gebruiken door te stemmen op een partij die het milieu een warm hart toedraagt, want uiteindelijk zijn het de bestuurders die de belangrijkste rol hebben in het afwenden van het naderende onheil. Voor het uitoefenen van deze invloed moeten we echter weer een poosje wachten. Erkennen dat er een probleem bestaat kan echter vandaag al.